اسکیزوفرنی یک بیماری حاد روانی است که بر اثر گسیختگی فرآیند تفکر، رویارویی با واقعیت و پاسخ دهی رفتاری مناسب آن بوجود می آید. بارزترین نشانه های آن معمولا توهمات شنیداری، دیداری یا اختلالات فکری و گفتاری به همراه انجام کارهای غیر طبیعی است. شروع مشاهده نشانه های آن در جوانی است و در حدود 0.4 تا 0.6 درصد جامعه به آن گرفتار می شوند. تشخیص آن توسط گفته های خود بیمار درباره اعمال و گفتارش صورت میگیرد و تا کنون هیچ گونه آزمایش علمی برای اثبات آن وجود ندارد.
تحقیقات نشان داده است که ژنتیک، عوامل محیطی در گذشته، موارد عصبی و روانی و فرآیندهای اجتماعی از جمله مهمترین عوامل تاثیر گذارند. برخی از قرصها و تجویزات دارویی سبب بروز نشانه های بدتری از بیماری میگردند. تحقیقات روانپزشکی اخیر بر روی نقش نوروبیولوژی (عصب شناسی) توجه داشته ولی هنوز علایم بنیادی از نقش آن در بیماری بدست نیامده است. در نتیجه ترکیب بسیاری از نشانگان اسکیزوفرنی، این سوال پیش می آید که آیا وجود تمام نشانگان بیانگر یک اختلال روانی اند یا چندین بیماری جدای از هم؟! با ریشه یابی لغت اسکیزوفرنی به 2 کلمه یونانی اسکیزو (جدا شدن) و فرنی (ذهن) می رسیم و در لغت به معنی "گسستگی ذهنی" می باشد و این به معنای "چند شخصیتی بودن" نیست، که برخلاف تصورات مردم عموما با هم اشتباه گرفته می شوند.
بیش فعالی دوپامین در مسیر مزولیمبیک مغزی معمولا در افراد اسکیزوفرنیک دیده میشود. اساس درمان این بیماری بر پایه داروهای آنتی سایکوتیک (ضد اختلالات روانی شدید) است. اصول تاثیر این گونه داروها عمدتا به صورت سرکوب فعالیتهای دوپامینی است. اخیرا دز داروهای آنتی سایکوتیک کمتر از دهه های گذشته آنهاست. نا گفته نماند که روان درمانی، وضعیت شغلی، ورشکستگی و مشکلات اقتصادی از جمله عوامل خیلی مهم و تاثیر گذار در روند درمان است. در بیشتر موارد جدی (هنگامی که فرد برای خویش و دیگران خطر آفرین است) بهتر است که فرد بطور اضطراری بستری شود، اخیرا دوران بستری و درمان در بیمارستان کوتاه تر از قبل شده.
معمولا گمان می شود این اختلال فقط بر ادراک تاثیر گذار است در حالیکه بر روی مشکلات رفتاری و احساسی مزمن هم تاثیر گذارند. افراد اسکیزوفرنیک معمولا دارای مشکلات روحی و روانی دیگری نیز هستند که شامل افسردگی شدید و اختلالات اضطرابی است. در طول زندگی 40 درصد افراد اسکیزوفرنیک اقدام به خودکشی می نمایند که 5 درصد آنها میمیرند. مشکلات اجتماعی از قبیل بیکاری طولانی مدت، فقر و خانه به دوشی نیز دخیل اند. بعلاوه میانگین امید به زندگی در این افراد 10 تا 12 سال کمتر از دیگران است.
