سوالات ارشد آزاد،سوالات دکتری،سوالات بهداشت،سوالات سراسری،سوالات

اضطراب، به معنای ناآرامی است و به یک حالت عاطفی گفته می‌شود که مشخصه آن، احساس ناامنی است. این حالت، اغلب با دلهره و تشویش اشتباه می­شود، لیکن وجه تمایز آن، فقدان تغییرات فیزیولوژیکی چون احساس خفگی، عرق کردن و ازدیاد ضربان نبض که از نشانه­های مشخص دلهره به شمار می‌رود، می‌باشد.[1]

 

 

انواع اضطراب

اضطراب مزمن: این اختلال، به صورت یک ناراحتی کم و بیش دائم در سطح روانی، جسمانی و یا ارتباطی آشکار می­شود. در کودکانی که دارای این اختلال هستند، حالت مفرط و بازخوردهای دفاعی مشاهده می­شود. این کودکان به آسانی از جا می­جهند و تظاهرات بدنی متعددی مانند اختلال‌های خواب و به‌خصوص بی‌خوابی، بی­اشتهایی، اختلال‌های هضمی، تنفسی یا قلبی را از خود نشان داده و به‌ندرت از احساس اضطراب شکایت می­کنند.

 

اضطراب حاد: این اضطراب، چندین بار در روز و گاه‌و‌بی‌گاه بروز می­کند. مدت آنها محدود و آغاز و پایانشان ناگهانی است. در اکثر مواقع، این واکنش­ها در برابر رویدادی ناگهانی یا موقعیتی خاص(مرگ یکی از خویشاوندان یا دوستان، تجربه جنسی و مشکلات تحصیلی) بروز می­کند.[2]

 

اضطراب واقعی: فروید، اضطرابی را که ناشی از خطر واقعی بیرونی است، "اضطراب واقعی" نامید. او معتقد بود که اضطراب عینی و واقعی، همان عکس‌العمل واقع‌بینانه در مقابل خطرات ناشی از محیط است. اضطراب واقعی، ممکن است به عنوان ترس توصیف شود که این ترس، همان عکس‌العمل تطبیقی است که در بیشتر موقعیت‌ها، هوشیاری و توانایی فرد را در مقابل خطر افزایش می­دهد.

 

اضطراب کلی یا وجودی: یکی از انواع بسیار جالب اضطراب که شایسته مطالعه و درک می‌باشد، نوعی است که "سورن­ کی­یرکه­گارد"، فیلسوف دانمارکی آن را توصیف کرده است. کی­یرکه­گارد، اضطراب کلی را درباره شرایط زندگی خود طرح کرد که "اضطراب وجودی" نام گرفته است. اضطراب وجودی را می‌توان در پرسش‌هایی از این قبیل یافت، که: «به کجا می‌روم؟» «که هستم؟» «می‌خواهم با زندگی‌ام چه کار کنم؟».

 

اضطراب روان‌رنجوری: اضطرابی است که فروید آن را زاده تعارض‌های روانی یا هیجانی نامید.[3]

 

اضطراب نخستین: در نظریه روانکاوی، به اضطراب مربوط به از دست دادن شیء مورد علاقه و جدایی که با رشد و پیدایش ایگو همزمان است، گفته می­شود. در برخی از نظریه­ها، این اضطراب بعد از تولد شروع می­شود و منشأ تمام اضطراب‌ها است.

 

اضطراب علامتی یا هشداردهنده: اضطرابی است که فروید آن را مربوط به پسیکونوروزها می­داند. کودک در ضمن رشد یاد می­گیرد که وقوع موقعیت‌های تروماتیک[4] را پیش­بینی نموده و نسبت به این احتمال پیشاپیش و قبل از اینکه موقعیت به شکل تروماتیک اضطراب درآید، به اضطراب واکنش نشان دهد.

 

اضطراب بنیادی: اضطرابی است که خانم "کارن هورنای" برای احساس تنهایی و درماندگی در مقابل دنیای بالقوه خصومت‌آمیز به‌کاربرده است.

 

اضطراب عملکرد: این نوع اضطراب به انجام وظیفه مربوط بوده و به‌ویژه در ارتباط با کسانی که نگران عملکرد جنسی خوب خود هستند، به‌کار می­رود. چنین اضطرابی با احساس لذت تناقض دارد و به همین دلیل موجب ناتوانی شخص در عمل جنسی می­گردد.

 

اضطراب عضوی: اضطرابی است ناشی از یک اختلال عضوی معلوم که با درد جسمی همراه است. این اضطراب در حالت رویا با مکانیسم­های انکار، تغییر شکل و جابجایی، به حداقل می‌رسد.

 

اضطراب خودکار: فروید، در ابتدا معتقد بود که اضطراب با تغییر شکل دادن لیبیدو(انرژی روانی) که به گونه­ای دیگر قابل تخلیه نیست، پدید می­آید. ولی بعدها این عقیده را کنار گذاشت و اعتقاد پیدا کرد که هر زمان که روان، زیر بار محرک‌هایی که نه قابل تسلط و نه تخلیه هستند، درمی­ماند، اضطراب به‌طور خودبه‌خودی ظاهر می­شود. این اضطراب خودکار، ممکن است در مقابل محرک‌های درونی و برونی ظاهر شود.

 

اضطراب غریزی: اصطلاحی است که فروید، گاهی آن را به جای اضطراب نوروتیک به‌کار برده است. اضطراب نوروتیک، اضطرابی است که به منبع نامعلومی مربوط می­شود.

 

اضطراب آشکار: اضطرابی است که شخص از آن آگاه است.

 

اضطراب پارانویایی: یک اصطلاح روانکاوی برای اضطراب ناشی از ترس از حمله خصمانه دیگران است.

 

اضطراب اخلاقی: در نظریه روانکاوی، اضطرابی است که از تهدیدهای سوپر ایگو(فرامن) ناشی می­شود.[5]

 

اضطراب واکنشی: ممکن است علائم این اضطراب، مستقیما به یک رویداد مشخص مثل: تجربه تهدید به اخراج شدن یا نگرانی درباره سلامتی مربوط باشند. در بیشتر این موارد، علائم اضطراب با گذشت زمان کاهش می­یابند.

 

اضطراب مدیران: اصطلاحی است که برای توصیف واکنش افراطی به اضطراب مزمن وضع شده است. علایم این اضطراب با علایم سایر اختلالات ناشی از اضطراب مشابه هستند با این تفاوت که تا وقتی که پاسخ به اضطراب چندان بارز نباشد، این علایم نادیده گرفته می­شوند.

 

اضطراب فراگیر یا منتشر: به نوعی احساس مبهم و گسترده اطلاق می­شود که در آغاز ممکن است به اشیاء، رویدادها و موقعیت‌های خاص مربوط نباشد. این اختلال، نه به محتوای فکری وابستگی داشته و نه به صورت علایم جانشین تظاهر می­کند. این نوع اضطراب از خصوصیات نوروز[6] اضطراب است.[7]

 

اضطراب پس از سانحه: ویژگی­های اصلی این اضطراب، بروز خاطرات عودکننده و مزاحم و یا کابوس­های تکرار­شونده است که همراه بازآفرینی­های تجسمی واضح یا بدون چنین بازآفرینی­هایی است.

 

اضطراب اختگی: یک اصطلاح روانکاوی برای اضطراب ناشی از تهدید واقعی یا خیالی برای کنش‌های جنسی فرد است. این اصطلاح به تهدیدهای سمبولیک مربوط است نه تهدید به آلت تناسلی فیزیکی.[8]

 

اضطراب وحشت­زدگی: فرد مبتلا به این اضطراب، حمله­های ناگهانی وحشت‌زدگی را که به هیچ موضوعی ارتباط ندارد، تجربه می‌کند. بیمار ممکن است بگوید: «یک دفعه، بی­دلیل احساس می­کنم، دارم می‌میرم».

 

اضطراب هراس: در این نوع اضطراب، بیمار می­داند که از چه می‌ترسد، زیرا از یک مساله اختصاصی مانند: سگ، امتحان یا رانندگی در هراس است. اما این ترس، یا ظاهرا معنایی ندارد و یا شدت آن تناسبی با موضوع ندارد.

 

اضطراب وسواس فکری – عملی: در این نوع اضطراب، شخص احساس می­کند که مجبور است به یک رفتار بی­معنی و تکراری دست بزند یا یک فکر وسواسی و دائمی با ماهیتی ناخوشایند دارد.[9]

 

 

 

 

 

 

 

---

[1] . رزم‌آزما، هوشیار؛ فرهنگ روان‌شناسی، ص 39.

[2] . دادستان، پریرخ؛ روان‌شناسی مرضی تحولی، تهران، سمت، 1386، چاپ هشتم، ص 64.

[3] . برونو، فرانک؛ فرهنگ توصیفی روان‌شناسی، ترجمه فرزانه طاهری، تهران، طرح نو، 1373، چاپ اول، ص 42.

[4]  به موقعیت‌هایی گفته می­شود که به اختلال استرس پس از سانحه می­پردازد.

[5] . پورافکاری، نصرت‌الله؛ فرهنگ جامع روان‌شناسی – روانپزشکی، تهران، فرهنگ معاصر، 1370، چاپ اول، ص 93 الی 95.

[6]  نوروز، یک اختلال غیرپیسکوتیک مزمن رجعت‌کننده است که به‌طور عمده با اضطراب مشخص می­شود.

[7] . کنرلی، هلن؛ اختلالات اضطرابی، ترجمه سیروس مبینی، تهران، رشد، 1384، چاپ دوم، ص 38 الی 49.

[8] . روزنهان، دیویدال؛ آسیب‌شناسی روانی، ترجمه یحیی سیدمحمدی، تهران، ساوالان، 1386، چاپ هفتم، ص 352.  

[9] . ساپینگتون، اندورا؛ بهداشت روانی، ترجمه حمیدرضا حسین‌شاهی برواتی، تهران، روان، 1379، چاپ اول، ص 367.