چرا گاهی چیزی را می گویید یا فکر می کنید که سعی داشتید نگویید یا فکر نکنید!
گاهی شما خود را در موقعیتی می بینید که درست کاری را می کنید که فکر می کردید می خواستید وارونه اش را انجام دهید. برای نمونه، دارید با کسی که او را تازه در یک میهمانی دیده اید صحبت می کنید، و دایم در فکر آن هستید که اگر شما را به خوردن چای دعوت کرد مودبانه آن را رد کنید. ناگهان بدون آن که متوجه باشید، خودتان پیش گام شده و پیشنهاد می کنید که “می خوای با هم ناهار بخوریم؟”
پژوهش ها چنین القا می کند که بیشتر محتمل است این گونه “تاثیرهای وارونه” متناقض هنگامی رخ دهد که ظرفیت مهار شناختی ما کاهش یافته باشد – مانند زمان هایی که ما دچار فشارهای عصبی، حواس پرت، و یا شدیدا با کارهای دیگر مشغول هستیم.
بنابراین، عجیب نیست که بدترین اشتباه های خجالت آور ما بعد از یک روز طولانی از انجام کارهای گوناگون – سر و کله زدن با یک همکار پر دردسر، با فرزند پر سروصدا، و یا پس از گیر کردن در ترافیک سنگین رخ می دهد. فاصله زمانی زیاد میان دو وعده غذایی هم می تواند مشکل ساز باشد. شکر (گلوکز) خون سوخت لازم برای کنش های عصبی را فراهم می کند. اگر قند خون خیلی پایین بیاید، شما ممکن است انرژی لازم را نداشته باشید که بتوانید جلوی زبان خود را بگیرید.
چگونه است که بیشترین تلاش های ما برای آن که به چیزی فکر نکنیم یا بر زبان نیاوریم می تواند به آن منتهی شود که به همان چیز فکر کنیم و یا همان چیز را بگوییم؟ این پرسش کلیدی پژوهشی از سال 1987 – که دانیل واگنر، در حال حاضر استاد روان شناسی در هاروارد، و همکارانش از شرکت کنندگان در مطالعه اکنون-کلاسیک خود “خرس سفید” خواستند تا پندارهای خود را توصیف کنند – همواره مطرح بوده است.
آنهایی که از آنان خواسته شده بود تا در مورد خرس سفید فکر نکنند ابتدا افکار کمتری مرتبط با خرس سفید را در مقایسه با آنان که از آنها خواسته شده بود در باره خرس سفید فکر کنند گزارش کردند. اما، این وضعیت سپس با تاثیر وارونه دنبال شد که در آن شمار پندارهای مرتبط با خرس در میان گروه “فکر نکن” به میزان قابل توجهی بیشتر بود.
